Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym jako opcja terapeutyczna leczenia zmęczenia wywołanego chorobą Parkinsona (PDRF)
Zmęczenie wywołane chorobą Parkinsona (PDRF) jest jednym z najczęstszych objawów pozaruchowych występujących u większości pacjentów i wpływa na szeroki zakres codziennych czynności. PDRF powoduje znaczną niepełnosprawność i wyraźnie obniża jakość życia. Mechanizm patofizjologiczny leżący u podstaw zmęczenia obejmuje specyficzne dysfunkcje kory czołowej. Jednak pomimo jego znaczenia klinicznego, postęp w opracowywaniu skutecznego leczenia PDRF jest nadal niezwykle ograniczony. Czołowa terapia tDCS okazała się skuteczna w leczeniu zmęczenia zarówno u zdrowych uczestników, jak i pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak stwardnienie rozsiane. Ponadto wykazano, że tDCS zwiększa niedoczynność w stymulowanych obszarach korowych, w tym w korze czołowej.
W większości badań stymulacyjnych, zaprojektowanych w celu przeciwdziałania rozwojowi zmęczenia, zastosowano anodowy tDCS na korze czołowej, ponieważ okazało się, że ten obszar jest najbardziej dotknięty zmęczeniem.
U zdrowych uczestników konsekwentnie wykazano pozytywny wpływ anodowego tDCS na lewą korę czołową. Pojedyncza dawka anodowego tDCS była w stanie z czasem zredukować spadek czujności związany ze zmęczeniem, nawet skuteczniej niż spożywanie kofeiny. Co więcej, anodowy tDCS mógłby skutecznie przeciwdziałać rozwojowi męczliwości i zmniejszać związany ze zmęczeniem wzrost mocy potylicznej alfa, a także spadek bramkowania sensorycznego. W tym ostatnim badaniu wykazano, że pojedyncza sesja czołowego tDCS osłabiła wywołany zmęczeniem wzrost mocy alfa potylicznej (Linnhoff i in.). Postawiono hipotezę, że efekt ten może być związany z indukowanym przez tDCS wzrostem przedczołowej mocy theta, jak wykazano wcześniej, wspierając proponowaną zaakcentowaną rolę czołowej przyśrodkowej mocy theta w kompensacyjnych mechanizmach kontroli w celu wzmocnienia procesów kontroli odgórnej w zmęczonym mózgu.
W przypadku zmęczenia związanego ze stwardnieniem rozsianym pozytywny wpływ stymulacji na subiektywne zmęczenie oceniane za pomocą skal samoopisowych odnotowano również po pięciu kolejnych dniach anodowego tDCS. Obserwowana poprawa związana z tDCS była większa u pacjentów z większym obciążeniem zmianą w lewej korze czołowej. W związku z tym badania długoterminowe, w których tDCS lewego czołowego obszaru stosowano kolejno przez 4–6 tygodni, wykazały poprawę subiektywnego zmęczenia, która utrzymywała się do 3 tygodni później. Wreszcie pojedyncza dawka tDCS nad lewą korą czołową była skuteczną opcją terapeutyczną w leczeniu związanego ze zmęczeniem pogorszenia sprawności poznawczej pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. W tych badaniach zbadano efekty tDCS na rozwój zmęczenia u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i zademonstrowano pozytywny efekt czołowego tDCS. Anodowy tDCS przeciwdziałał spadkom wydajności związanym ze zmęczeniem i poprawił zdolność pacjentów do radzenia sobie z utrzymującymi się wymaganiami poznawczymi. Wyniki sugerują, że modulacje aktywności czołowej wywołane przez tDCS mogą być skuteczną opcją terapeutyczną w leczeniu związanego ze zmęczeniem pogorszenia sprawności poznawczej u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.
W chorobie Parkinsona badania zastosowania tDCS wykazały, że terapia w stanie wywoływać przejściowe korzystne efekty, zarówno w dziedzinie ruchowej, jak i pozaruchowej, szczególnie w zakresie funkcji poznawczych.
Obecnie doniesienia o pozytywnym wpływie tDCS na zmęczenie wywołane chorobą Parkinsona są bardzo nieliczne. W pierwszym eksperymencie Forogh i in. badali wpływ wielosesyjnego anodowego tDCS nad lewą korą czołową na zmęczenie i senność w ciągu dnia u pacjentów z PD. Autorzy zastosowali schemat obustronnej stymulacji z anodą nad lewą i katodą i przeprowadzili osiem sesji 20-minutowej stymulacji prądem 0,06 mA/cm2 u 12 pacjentów w grupie aktywnego leczenia i 11 pacjentów w grupie placebo. Dane wykazały, że anodowy tDCS zmniejszał zmęczenie bezpośrednio po leczeniu, a także po 3-miesięcznym okresie obserwacji. Jako dalszy rozwój tego podejścia Dobbs i in. zaproponowali zastosowanie zdalnie nadzorowanego protokołu tDCS (RS-tDCS) do leczenia zmęczenia w PD. Autorzy wykazali, że wielokrotne stosowanie anodowego tDCS w kontekście leczenia domowego było dobrze tolerowane i pozytywnie wpływało na subiektywne zmęczenie u pacjentów z PD.
